می پسنـدم0
اندازه متن12
ناباروری مردان، چالشی جدی برای بسیاری از زوج‌های ایرانی است. زمانی که پس از یک سال تلاش مستمر و بدون استفاده از روش‌های پیشگیری، بارداری رخ ندهد، این موضوع به یک دغدغه اساسی تبدیل می‌شود. آمارهای جهانی نشان می‌دهد که حدود 15 درصد از زوج‌ها در ایالات متحده با این مسئله دست و پنجه نرم می‌کنند و تخمین زده می‌شود که حداقل 180 میلیون زوج در سراسر جهان درگیر ناباروری هستند. در این میان، سهم مردان در ناباروری حدود 20 درصد است و در 30 تا 40 درصد موارد دیگر نیز به عنوان یک عامل مؤثر نقش دارند. درک دقیق فرایند باروری در مردان و آگاهی از دلایل، روش‌های تشخیص و راهکارهای درمانی موجود، گامی مهم در جهت حل این مشکل برای مردان ایرانی محسوب می‌شود. همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله سلامت نایس طب علت ناباوری مردان را بررسی کنیم.
باروری در مردان یک فرآیند پیچیده و هماهنگ است که نیازمند عملکرد صحیح چندین عامل کلیدی است. برای آنکه یک مرد بتواند همسر خود را باردار کند، مراحل زیر باید به درستی طی شوند:
این فرآیند با تکامل اندام‌های تولید مثلی مرد در دوران بلوغ آغاز می‌شود. عملکرد صحیح حداقل یکی از بیضه‌ها و تولید هورمون‌های ضروری مانند تستوسترون برای تحریک و حفظ تولید اسپرم حیاتی است. هرگونه اختلال در این مرحله می‌تواند منجر به کاهش کمیت و کیفیت اسپرم شود.
پس از تولید در بیضه‌ها، اسپرم‌ها از طریق لوله‌های ظریفی منتقل شده و با مایع منی ترکیب می‌شوند. این ترکیب نهایی در زمان انزال از طریق آلت تناسلی مرد خارج می‌شود. انسداد در این مسیرهای انتقال می‌تواند مانع از رسیدن اسپرم به تخمک شود.
بیشتر بخوانید : دستگاه وکیوم مردانه چیست و چه کاربردی دارد؟
غلظت اسپرم در مایع منی یک عامل تعیین‌کننده در احتمال باروری است. طبق استانداردهای جهانی، تعداد اسپرم کمتر از 15 میلیون در هر میلی‌لیتر مایع منی یا کمتر از 39 میلیون در کل حجم انزال، به عنوان “تعداد کم اسپرم” در نظر گرفته می‌شود. کاهش تعداد اسپرم، شانس لقاح تخمک را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.
علاوه بر تعداد کافی، کیفیت اسپرم نیز اهمیت بسزایی دارد. حرکت (تحرک) و شکل اسپرم‌ها باید طبیعی باشد تا بتوانند به تخمک رسیده و در آن نفوذ کنند. اگر حرکت یا عملکرد اسپرم‌ها غیرطبیعی باشد، حتی با وجود تعداد کافی، احتمال باروری کاهش می‌یابد.
نخستین و مهمترین گام در ارزیابی ناباروری مردان، انجام آنالیز مایع منی (اسپرموگرام) است. این آزمایش تخصصی، پارامترهای حیاتی مایع منی را به دقت مورد بررسی قرار می‌دهد و اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت باروری مرد ارائه می‌دهد. پارامترهای کلیدی که در آنالیز مایع منی ارزیابی می‌شوند عبارتند از:
بیشتر بخوانید : افزایش سایز آلت تناسلی مردان
در کنار آنالیز مایع منی، واژه‌نامه‌ای تخصصی برای توصیف وضعیت کیفیت مایع منی بر اساس راهنمای سازمان جهانی بهداشت وجود دارد که درک نتایج آزمایش را تسهیل می‌کند. برخی از این اصطلاحات عبارتند از: آزواسپرمی (عدم وجود اسپرم)، الیگوزواسپرمی (تعداد کم اسپرم)، آستنوزواسپرمی (تحرک کم اسپرم) و تراتوزواسپرمی (شکل غیرطبیعی اسپرم).
دلایل ناباروری در مردان متنوع و پیچیده هستند و می‌توان آن‌ها را در چند دسته اصلی طبقه‌بندی کرد:
این دسته، شایع‌ترین علت ناباروری در مردان است و می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد:
برخی اختلالات کروموزومی مانند سندرم کلاینفلتر (47,XXY) و حذف‌های کروموزوم Y می‌توانند منجر به نارسایی بیضه و عدم تولید اسپرم شوند.
اگر یک یا هر دو بیضه در دوران جنینی یا نوزادی به درستی به داخل کیسه بیضه نزول نکنند، می‌تواند در آینده بر تولید اسپرم تأثیر منفی بگذارد.
تولید اسپرم تحت کنترل هورمون‌هایی مانند تستوسترون، FSH و LH است. کمبود یا عدم تعادل این هورمون‌ها می‌تواند فرآیند تولید اسپرم را مختل کند. افزایش سطح هورمون پرولاکتین نیز می‌تواند در این زمینه نقش داشته باشد.
برخی عفونت‌ها مانند اورکیت ناشی از اوریون می‌توانند به بیضه‌ها آسیب دائمی وارد کرده و تولید اسپرم را مختل کنند. عفونت‌های مجاری ادراری-تناسلی نیز می‌توانند بر کیفیت اسپرم تأثیر بگذارند.
گشاد شدن غیرطبیعی وریدهای کیسه بیضه، شایع‌ترین علت قابل درمان ناباروری در مردان است. واریکوسل می‌تواند با افزایش دمای بیضه‌ها و ایجاد استرس اکسیداتیو، کیفیت اسپرم (تعداد، تحرک و شکل) را تحت تأثیر قرار دهد.
این مشکلات مانع از رسیدن اسپرم تولید شده به مایع منی می‌شوند:
لوله‌هایی که اسپرم را از بیضه به مجرای ادرار منتقل می‌کنند ممکن است به دلایل مختلفی مسدود شوند. عدم وجود مادرزادی وازدفران (لوله‌های انتقال اسپرم) که با ژن فیبروز کیستیک مرتبط است، یکی از این دلایل ژنتیکی است.
بیشتر بخوانید : دیگر نگران کیفیت اسپرم نباشید!
مجاری انزال نیز می‌توانند به دلیل کیست‌ها یا سایر ناهنجاری‌ها مسدود شده و مانع خروج مایع منی شوند.
در این وضعیت، به جای خروج مایع منی از آلت تناسلی، وارد مثانه می‌شود. این مشکل می‌تواند پس از جراحی پروستات یا به دلیل مشکلات عصبی رخ دهد.
برخی عوامل محیطی و عادات زندگی نیز می‌توانند بر باروری مردان تأثیر منفی بگذارند:
نکته حائز اهمیت این است که ناباروری در مردان صرفاً یک مشکل مربوط به تولید مثل نیست و می‌تواند با افزایش خطر ابتلا به برخی مشکلات سلامتی در آینده مرتبط باشد. به عنوان مثال، مردان نابارور، به ویژه آن‌هایی که دچار آزواسپرمی هستند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به برخی سرطان‌ها مانند سرطان بیضه و سایر بیماری‌ها قرار داشته باشند. بنابراین، ارزیابی جامع ناباروری نه تنها به تشخیص علت آن کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به شناسایی و مدیریت به موقع سایر مشکلات سلامتی نیز منجر شود.
خبر خوب این است که امروزه گزینه‌های درمانی متعددی برای کمک به مردان نابارور جهت دستیابی به بارداری وجود دارد. انتخاب بهترین روش درمانی بستگی به علت اصلی ناباروری، شدت آن و همچنین ترجیحات زوج دارد.
اصلاح برخی عادات ناسالم می‌تواند به بهبود کیفیت اسپرم کمک کند. ترک سیگار، کاهش قرار گرفتن در معرض گرمای زیاد بیضه‌ها و حفظ وزن مناسب از طریق تغذیه سالم و ورزش از جمله این تغییرات هستند.
درمان ناباروری مردان اغلب شامل پرداختن به علل زمینه‌ای است که در این وضعیت نقش دارند. هدف این رویکرد، بهبود باروری از طریق مدیریت یا اصلاح مشکلات خاصی است که به ناباروری کمک می‌کنند، که شامل موارد زیر می‌باشد:
جراحی واریکوسل (واریکوسلکتومی):
ترمیم واریکوسل در مردانی که واریکوسل بالینی دارند و دچار اختلال در پارامترهای اسپرم هستند، می‌تواند به بهبود کیفیت اسپرم کمک کرده و شانس بارداری طبیعی را افزایش دهد.
در صورت تشخیص عفونت‌های دستگاه تناسلی، درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است کیفیت اسپرم را بهبود بخشد.
برای مردانی که دچار کمبود هورمون‌های تولید مثلی هستند (هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک)، درمان با گنادوتروپین‌ها (hCG و FSH) می‌تواند تولید اسپرم را تحریک کند و منجر به بارداری طبیعی یا با کمک فناوری‌های کمک‌باروری شود. داروهایی مانند کلومیفن سیترات و تاموکسیفن نیز ممکن است در موارد خاص مورد استفاده قرار گیرند. توجه داشته باشید که مصرف تستوسترون تزریقی برای درمان ناباروری نه تنها مؤثر نیست بلکه می‌تواند تولید اسپرم را سرکوب کند.
در مواردی که انسداد در مجاری حمل اسپرم یا مجرای انزال وجود دارد، جراحی‌های میکروسکوپی یا آندوسکوپیک ممکن است برای رفع انسداد و بازگرداندن مسیر طبیعی اسپرم انجام شوند. جراحی وازووازوستومی یا وازو اپیدیدیموستومی نیز برای باز کردن مسیر اسپرم پس از وازکتومی انجام می‌شود.
در بسیاری از موارد، علت دقیق ناباروری مردان ناشناخته باقی می‌ماند (ناباروری ایدیوپاتیک). برای این موارد، درمان‌های تجربی مختلفی وجود دارند، اما شواهد قطعی برای اثربخشی آن‌ها در بهبود نرخ بارداری طبیعی اغلب محدود است. برخی از این درمان‌ها شامل مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی و داروهای هورمونی با دوز پایین هستند. آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ال-کارنیتین، ویتامین C و E ممکن است در مقابله با استرس اکسیداتیو مؤثر باشند، اما استفاده از آن‌ها باید با مشورت پزشک متخصص انجام شود.
این روش‌ها در بسیاری از موارد ناباروری مردان، به ویژه در موارد شدید، بسیار مؤثر هستند:
در این روش، نمونه مایع منی پس از آماده‌سازی در آزمایشگاه، مستقیماً در زمان تخمک‌گذاری به داخل رحم زن تلقیح می‌شود. این روش ممکن است در مواردی که تعداد یا تحرک اسپرم کمی کاهش یافته باشد یا دلیل ناباروری نامشخص باشد، استفاده شود.
در IVF، تخمک‌ها از زن و اسپرم‌ها از مرد گرفته شده و لقاح در آزمایشگاه انجام می‌شود. جنین‌های حاصل پس از چند روز به رحم زن منتقل می‌شوند.
این پیشرفته‌ترین روش ART است و در آن تنها یک اسپرم سالم مستقیماً به داخل تخمک تزریق می‌شود. ICSI برای موارد شدید ناباروری مردان، مانند تعداد بسیار کم اسپرم، تحرک بسیار کم یا شکل غیرطبیعی اسپرم بسیار مؤثر است. نرخ باروری در هر دوره ICSI حدود 60 درصد و نرخ بارداری اولیه حدود 20 تا 30 درصد است که با انجام چند دوره می‌تواند افزایش یابد.
در مواردی که اسپرم در مایع منی وجود ندارد (آزواسپرمی)، اما در بیضه یا اپیدیدیم تولید می‌شود، می‌توان اسپرم را با جراحی یا سوزن استخراج کرد و سپس از آن برای ICSI استفاده کرد. میکرو TESE که با میکروسکوپ انجام می‌شود، در موارد آزواسپرمی غیرانسدادی شانس بیشتری برای یافتن اسپرم دارد.
ناباروری مردان می‌تواند تجربه‌ای دشوار برای هر زوجی باشد. اما مهم است بدانید که تنها نیستید و راهکارهای متعددی برای کمک به شما وجود دارد. انجام ارزیابی کامل توسط متخصص اورولوژی یا ناباروری مردان برای تشخیص علت و شناسایی مشکلات احتمالی سلامتی زمینه‌ای حائز اهمیت است. همکاری نزدیک با همسر و تیم درمانی و درک گزینه‌های موجود، شانس موفقیت را افزایش می‌دهد. حتی در مواردی که احتمال بارداری طبیعی کم است، فناوری‌های کمک‌باروری مانند ICSI امیدبخش بوده و امکان دستیابی به رویای پدر شدن را فراهم می‌کنند. پس ناامید نشوید و برای تعیین بهترین مسیر درمانی با پزشک متخصص مشورت کنید.
در نایس طب، ما قدردان نظرات و پیشنهادات شما هستیم، زیرا به ما در ارائه خدمات بهتر کمک می‌کنند. اگر تجربه‌ای از خرید محصولات جنسی زناشویی ما داشته‌اید یا در مورد مسائل جنسی، به ویژه ناباروری مردان، سوالی دارید، لطفاً آن را در بخش دیدگاه‌ها یا کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
منبع : Male infertility – Male Infertility
کلیه حقوق مادی و معنوی برای نایس طب محفوظ می باشد و هرگونه کپی برداری شامل پیگرد قانونی می باشد.
